Home › Archief fase 1 › Onderzoekslijnen › Onderzoekslijn 1: Pedagogische sensitiviteit

Onderzoekslijn 1: Pedagogische sensitiviteit

Onderzoeksvragen

  1. Wat doet een professional als hij/zij pedagogisch sensitief handelt in de relatie met kinderen met diverse onderwijs- en zorgbehoeften?
  2. Zijn er verschillen in pedagogische sensitiviteit tussen professionals in uiteenlopende onderwijs(zorg)contexten? Zo ja, wat zijn die verschillen en hoe zijn die te verklaren?
  3. Welke methodieken en instrumenten zijn geschikt of kunnen worden ontwikkeld c.q. aangepast om het pedagogisch sensitief handelen van leerkrachten te expliciteren en te versterken?

Pedagogische sensitiviteit

Pedagogische sensitiviteit wordt in dit project in navolging van Van Manen (1991), Tirri (2008) en Biesta (2010) gedefinieerd als een praktisch-moreel weten van professionals met betrekking tot wat het juiste is om te doen in een bepaalde situatie en relatie met kinderen of collega’s dat zich manifesteert in een adequate omgang met lastige vragen en dilemma’s in de praktijk. De relatie leerkracht-leerling, waarin pedagogische sensitiviteit een belangrijke rol speelt, zou in belangrijke mate het pedagogisch en leerklimaat in de klas en school/instelling bepalen en daarmee de opbrengsten voor het kind in termen van hun ontwikkeling (Brekelmans, 2010; Marzano & Marzano, 2003; Day, 2010). Het betreft hier echter een complex, veelal onbesproken en daarmee lastig te operationaliseren begrip en dat is zeer waarschijnlijk een belangrijke reden waarom praktijkgericht onderzoek naar dit concept schaars is. Daarbij komt dat ook leerkrachten zelf niet gewend zijn om te articuleren wat ze doen, met welk doel en op grond van welke waarden; ze hebben daarvoor geen ‘morele taal’ ontwikkeld, waardoor het pedagogische handelen veelal impliciet blijft (Willemse, Lunenberg & Korthagen, 2008). Ook de vragen, spanningen en (morele) dilemma’s die zij tegenkomen in hun werk met kinderen en collega’s zullen ze vaak niet als zodanig herkennen. Bovendien is pedagogische sensitiviteit en de ontwikkeling daarvan tot op heden niet in relatie gebracht met opbrengsten voor kinderen (Solomon, Watson & Battistich, 2001). Om deze redenen wordt in dit project pedagogische sensitiviteit en de ontwikkeling daarvan nader onder de loep genomen. Kritische reflectie van professionals, al dan niet ondersteund door narratief en beeldmateriaal, is een belangrijk middel om het inzicht hierin te vergroten (Houweling, 2011).

Notities binnen de onderzoekslijn